آرامگاه سعدی شیرازی
شهر شیراز، یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران، به‌واسطه فرهنگ غنی و ادبیات پربار خود، به “شهر شعر و ادب” شهرت یافته است. از میان جاذبه‌های متعدد این شهر، آرامگاه سعدی شیرازی، شاعر برجسته ایرانی، جایگاهی ویژه دارد. اشعار و غزلیات ماندگار او همچنان الهام‌بخش و مورد تحسین مردم سراسر جهان است.
سعدی شیرازی که به “شیخ اجل” و “استاد سخن” نیز شناخته می‌شود، یکی از چهره‌های شاخص ادبیات فارسی در قرن ششم و هفتم هجری بوده و تأثیری ماندگار بر زبان فارسی برجای گذاشته است. در این مطلب، شما را با آرامگاه سعدی، معروف به “سعدیه شیراز”، بیشتر آشنا خواهیم کرد.
برای کشف حقایق جذاب و دانستنی‌های بیشتر درباره این شاعر بزرگ ایرانی، تا پایان این مقاله همراه بانوی کرمانی باشید.
آرامگاه سعدی کجاست؟
آرامگاه سعدی شیرازی، یکی از برجسته‌ترین مقبره‌های شاعران ایرانی، همچون نگینی فیروزه‌ای در میان جاذبه‌های فرهنگی و تاریخی شیراز می‌درخشد. این آرامگاه در انتهای خیابان بوستان و در محله نیستان، یکی از زیباترین مناطق منطقه ۳ شیراز، جای گرفته است.
محله نیستان به‌دلیل داشتن جاذبه‌هایی همچون باغ دلگشا و باغ طاووسیه، یکی از جذاب‌ترین نقاط دیدنی شیراز به شمار می‌آید. بازدید از آرامگاه سعدی این فرصت را به شما می‌دهد تا همزمان از این باغ‌های تاریخی نیز لذت ببرید و تجربه‌ای ناب از گشت‌وگذار در فرهنگ و طبیعت شیراز داشته باشید.
سعدی شیرازی که بود؟
سعدی شیرازی، با نام کامل ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح‌بن عبدالله‌بن مشرّف، یکی از بزرگ‌ترین شاعران و اندیشمندان تاریخ ایران و ادبیات فارسی است. او که به “استاد سخن” شهرت دارد، دوران تحصیل خود را در مدرسه نظامیه بغداد گذراند و در زمینه‌های مختلفی از جمله فلسفه، ادبیات، فقه، کلام و حکمت دانش آموخت.
سعدی در سفرهای خود به مناطق مختلفی از جمله شام و حجاز رفت و پس از سال‌ها، تصمیم گرفت به زادگاهش شیراز بازگردد و تا پایان عمر در آنجا بماند. زندگی‌نامه او عمدتاً بر اساس آثارش و گمانه‌زنی پژوهشگران تدوین شده است. سعدی احتمالاً بین سال‌های ۵۸۵ تا ۶۱۵ هجری قمری به دنیا آمده و در حدود سال‌های ۶۹۰ تا ۶۹۵ هجری قمری در سن نزدیک به ۸۸ سالگی درگذشته است.
او در کودکی، در سن ۱۲ سالگی، پدر خود را از دست داد. با این حال، تلاش و هوش سرشارش باعث شد تا آثاری جاودانه همچون بوستان و گلستان بیافریند. این آثار که به نظم و نثر نگاشته شده‌اند، گنجینه‌ای از حکمت، اخلاق و زیبایی‌های ادبیات فارسی هستند. سعدی همچنین در قالب‌های دیگری مانند غزلیات، قصاید، رباعیات و ترجیع‌بندها نیز آثاری ماندگار خلق کرده که جایگاه او را به‌عنوان یکی از ستون‌های ادبیات فارسی تثبیت کرده‌اند.
سعدی شیرازی، “شیخ اجل”، شاهد یکی از پرتلاطم‌ترین دوران‌های تاریخ ایران بود. او حمله مغول به ایران و سقوط حکومت‌های بزرگی همچون خوارزمشاهیان و عباسیان را از نزدیک تجربه کرد. این حوادث تأثیری عمیق بر دیدگاه او گذاشت و بخش‌هایی از زندگی‌اش را به سفر و اندیشیدن در دل طبیعت اختصاص داد.
سعدی در برهه‌ای از عمر خود، راهی بیابان‌ها شد و سپس به کشورهایی مانند تونس، مصر و عراق سفر کرد. این سفرها به او فرصت داد تا با فرهنگ‌ها و اندیشه‌های مختلف آشنا شود و دانش خود را گسترش دهد. او همچنین نقش مهمی در گسترش علوم و اخلاق داشت و بخشی از زندگی‌اش را به ارشاد مردم و ایراد خطبه‌های آموزنده سپری کرد.
جایگاه سعدی تنها محدود به دوران زندگی او نبود؛ او در زمان خود نیز چهره‌ای مشهور و معتبر بود. جالب‌تر اینکه سعدی نخستین شاعر ایرانی است که اشعارش به زبان‌های اروپایی ترجمه شد و به‌واسطه آثارش، فرهنگ و ادبیات فارسی به مخاطبان غربی معرفی گردید. تأثیر او بر ادبیات جهان، همچنان برجسته و ماندگار است.
ماجراهای ساخت و تخریب آرامگاه سعدی شیرازی
آرامگاه سعدی، یا سعدیه، در مکانی ساخته شده است که در آخرین سال‌های عمر شاعر، به‌عنوان خانقاه او مورد استفاده قرار می‌گرفت. پس از درگذشت سعدی، او در همان مکان به خاک سپرده شد. نخستین آرامگاه این شاعر برجسته به دستور شمس‌الدین محمد جوینی، وزیر هلاکو و اباقاخان، ساخته شد. اما این بنا دوام چندانی نداشت و در سال ۹۶۸ خورشیدی به دستور یعقوب ذوالقدر، یکی از حکمرانان فارس، کاملاً تخریب شد و برای مدت‌ها مقبره سعدی بدون هرگونه ساختمانی باقی ماند.
این وضعیت تا دوران کریم‌خان زند ادامه یافت. کریم‌خان که به ادب و فرهنگ علاقه‌مند بود، در سال ۱۱۵۲ خورشیدی آرامگاهی باشکوه و درخور شأن سعدی بنا کرد و این مکان را به عمارتی ملوکانه تبدیل کرد. این بنا، با وجود برخی هجمه‌ها و آسیب‌ها، تا سال ۱۲۶۲ خورشیدی پابرجا ماند و بعدها در دوران قاجار به دستور فتحعلی خان صاحب‌دیوان مرمت شد.
سعدیه طی قرن‌ها نمادی از احترام به سعدی و میراث ادبی ایران بوده و بارها بازسازی و مرمت شده تا همچنان در میان آثار فرهنگی ایران بدرخشد.
آرامگاه فعلی سعدی، که امروزه یکی از برجسته‌ترین جاذبه‌های فرهنگی شیراز محسوب می‌شود، ساخت آن از سال ۱۳۲۷ خورشیدی آغاز شد. سه سال پیش از این تاریخ، یعنی در سال ۱۳۲۴، انجمن آثار ملی با راه‌اندازی یک شعبه در شیراز و دبیری علی سامی، ایده مرمت آرامگاه سعدی را مطرح کرد. پس از موافقت‌های اولیه، قرارداد طراحی آرامگاه با مهندس محسن فروغی و مهندس علی صادق منعقد شد.
این پروژه در اسفندماه سال ۱۳۳۰ به پایان رسید و از آرامگاه جدید رونمایی شد. طراحی این بنا با الهام از چهل‌ستون و ترکیبی از معماری سنتی و مدرن ایرانی انجام شده است. سنگ مزار سعدی در مرکز عمارت هشت‌ضلعی قرار دارد و سقف فیروزه‌ای زیبای آن، با کاشی‌کاری‌هایی چشم‌نواز، بر شکوه این آرامگاه افزوده است.
این ترکیب هنری، هم یادآور اصالت فرهنگی و هم نمادی از نوگرایی در معماری ایرانی است و همچنان یکی از افتخارات شیراز و ادبیات فارسی به شمار می‌آید.
معماری آرامگاه سعدی شیرازی
معماری آرامگاه سعدی، با طراحی منحصربه‌فرد و چشم‌نواز، ترکیبی از اصالت و زیبایی است که هر بازدیدکننده‌ای را مجذوب می‌کند. از بیرون، این بنا شکلی مستطیلی دارد، اما درون آن فضایی هشت‌ضلعی با گنبدی لاجوردی و خیره‌کننده به چشم می‌خورد.
در هفت ضلع داخلی آرامگاه، اشعاری از سعدی به خط زیبای استاد ابراهیم بوذری نقش بسته است، و در ضلع هشتم متنی از علی‌اصغر حکمت درباره تاریخچه و چگونگی ساخت آرامگاه حکاکی شده است. جاهای دیدنی شیراز گردی، کلیک کنید.
آرامگاه با زیربنایی به وسعت ۲۵۷ مترمربع ساخته شده و ساختمان اصلی آن از دو ایوان عمود بر هم تشکیل شده که گنبد فیروزه‌ای رنگ بر فراز آن قرار دارد. در طراحی سازه، از مصالح متنوع و زیبایی بهره گرفته شده است:
– سنگ پایه‌های مشکی و گرانیت قرمز برای ستون‌ها و جلوی ایوان،
– سنگ تراورتن برای نمای بیرونی،
– و سنگ مرمر برای تزئینات داخلی.
این ترکیب متریال، فضایی را خلق کرده که هم شکوه معماری ایرانی را به نمایش می‌گذارد و هم جذابیتی مدرن به آرامگاه بخشیده است. وجود اشعار و طراحی دقیق، آرامگاه سعدی را به یک شاهکار معماری فرهنگی تبدیل کرده است.
معرفی بخش های مختلف آرامگاه سعدی شیرازی
آرامگاه سعدی شیرازی دارای بخش‌های متنوعی است که هر کدام از آنها با زیبایی و تاریخ خاص خود، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کنند. در ادامه به معرفی این بخش‌ها می‌پردازیم:
- محوطه و حیاط سعدیه
محوطه آرامگاه سعدی با مساحتی ۱۰۳۹۵ مترمربع، پس از خرید و تخریب خانه‌های اطراف مقبره ایجاد شده است. زیبایی این محوطه به گل‌کاری‌های منظم و حوض‌های مستطیل‌شکل آن بازمی‌گردد که فضایی باطراوت و دلنشین را به وجود آورده‌اند. ورود به این باغ، حس تازگی و سرزندگی را به بازدیدکنندگان القا می‌کند.
- حوض سکه
این حوض در مقابل رواق اصلی آرامگاه قرار دارد. سنت انداختن سکه در این حوض با آرزو یا حاجتی که مردم دارند، به گذشته‌های دور بازمی‌گردد. هرچند با خشک‌شدن قنات و کاهش آب این حوض، این رسم نیز کمرنگ شده است.
- حوض‌های ماهی
حوض‌های ماهی در سعدیه قدمتی کهن دارند و در فرهنگ مردم، آب این حوض‌ها به‌عنوان آب شفابخش و باطل‌کننده‌ی بلا و جادو شهرت داشته است. در گذشته، مردم این آب را به خانه می‌بردند و در چهارگوشه حیاط می‌پاشیدند تا سحر و جادو را باطل کنند. این باورها، تقدس خاصی به این حوض‌ها بخشیده‌اند.
- قنات سعدیه
قنات سعدیه با قدمتی حدود ۱۵۰۰ سال، در گذشته منبع اصلی تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی منطقه بوده است. آب این قنات به حوض ماهی‌ها می‌ریخت و همان آب مقدسی بود که در باور مردم قدرت شفابخشی و رفع بلا داشت. امروزه این قنات خشک شده است.
- ساختمان و نمای آرامگاه سعدی
ساختمان آرامگاه از نمای بالا، شبیه دو مستطیل متصل و عمود بر هم است. ایوان اصلی شامل ۸ ستون سنگی است که یادآور شکوه چهل‌ستون اصفهان است. ساختمان اصلی، که در سمت چپ قرار دارد، با سنگ تراورتن سفید و گرانیت قرمز تزئین شده و جلوه‌ای خیره‌کننده دارد.
جالب است بدانید نمای آرامگاه سعدی در پشت اسکناس‌های ۱۰ هزارتومانی ایران به تصویر کشیده شده است، که نمادی از اهمیت این مکان تاریخی و فرهنگی است.
داخل آرامگاه سعدی شیراز
در حالی که نمای بیرونی آرامگاه به شکل مستطیل طراحی شده است، فضای داخلی آن به صورت هشت‌ضلعی طراحی شده و زیبایی خاصی را به نمایش می‌گذارد.
– دیوارهای داخلی: از جنس سنگ مرمر هستند که نمایی درخشان و باشکوه ایجاد می‌کنند.
– گنبد فیروزه‌ای: این گنبد نماد معماری سنتی ایرانی است و با رنگ لاجوردی خود فضایی آرام و معنوی را تداعی می‌کند.
– اشعار سعدی: در هر ضلع آرامگاه، یکی از اشعار یا نثرهای زیبای سعدی به خط استادانه نوشته شده است.
– موقعیت قبر سعدی: سنگ قبر سعدی در زاویه‌ای میان دو مستطیل آرامگاه قرار دارد که دسترسی به آن به‌راحتی امکان‌پذیر است.
کتابخانه سعدیه
در سال ۱۳۵۱ خورشیدی، در غرب آرامگاه سعدی کتابخانه‌ای ساخته شد که امروزه یکی از جاذبه‌های سعدیه محسوب می‌شود.
– گنجینه کتب: این کتابخانه دارای ۱۸۳۷۸ نسخه کتاب اصیل و بیش از ۱۵ هزار عنوان کتاب است.
– موضوعات متنوع: کتاب‌ها شامل موضوعات مختلفی از جمله شعر، ادبیات، تاریخ، و فلسفه هستند.
– جذابیت برای علاقه‌مندان: این کتابخانه، به‌ویژه برای دوستداران ادبیات و هواداران اشعار سعدی، فرصتی منحصربه‌فرد برای مطالعه و پژوهش فراهم می‌کند.
کتابخانه سعدیه فضایی فرهنگی و آموزشی در کنار مقبره فراهم کرده که بازدید از آن را برای علاقه‌مندان به شعر و ادب فارسی دوچندان جذاب کرده است.
بهترین زمان برای بازدید از آرامگاه سعدی شیراز
بی‌شک فصل بهار، به‌ویژه اردیبهشت‌ماه، بهترین زمان برای بازدید از آرامگاه سعدی است. در این فصل، هوای شیراز دلپذیر و مطبوع است و بوی بهارنارنج در هوای شهر پیچیده، فضایی دل‌انگیز و فراموش‌نشدنی ایجاد می‌کند.
– مزایای اردیبهشت‌ماه:
– آب و هوای مطلوب: هوای شیراز در اردیبهشت ماه مطبوع و مناسب برای گردشگری است.
– کمبود ترافیک: اگر با ماشین شخصی به شیراز سفر کنید، در این ماه به‌دلیل کمبود ترافیک می‌توانید راحت‌تر در شهر تردد کنید و به راحتی به آرامگاه سعدی برسید.
– کمتر بودن گردشگران: در مقایسه با تعطیلات نوروز، اردیبهشت ماه شلوغی کمتری دارد و می‌توانید آرامش بیشتری را در بازدید از آرامگاه سعدی تجربه کنید.
در مقابل، فصل تابستان، با هوای گرم و گرمای شدید در شیراز همراه است. در این فصل، اگر تصمیم به سفر دارید، همراه داشتن کلاه و ضد آفتاب ضروری است تا از آسیب‌های ناشی از آفتاب در امان بمانید.
در تعطیلات مدارس نیز، شیراز مملو از گردشگران است و جو متفاوتی در شهر حاکم می‌شود، که به‌ویژه برای کسانی که به دنبال تجربه‌ای آرام و بدون شلوغی هستند، شاید زمان مناسبی نباشد.
بازدید از آرامگاه سعدی در فصول سرد سال
در پاییز، هوای شیراز خنک و مطبوع است و بارش‌های گاه‌به‌گاه زیبایی خاصی به شهر می‌بخشند. این وضعیت می‌تواند لذت بازدید از آرامگاه سعدی را دوچندان کند؛ زیرا در کنار فضای دل‌انگیز شهری، آرامگاه نیز در میان هوای خنک و باران‌های نرم قرار دارد.
– پاییز: هوای خنک و باران‌های پراکنده، بازدید از سعدیه را در این فصل دلپذیر و جذاب می‌کند.
در زمستان، هرچند هوای شیراز سردتر می‌شود، اما گاهی اوقات بارش برف در این شهر زیبا نیز تجربه‌ای خاص را به وجود می‌آورد.
– زمستان: بازدید از آرامگاه سعدی در زیر برف سفید، تصویری فراموش‌نشدنی و رمانتیک از این مکان تاریخی به نمایش می‌گذارد. اگر از سردی هوا مشکلی نداشته باشید، زمستان نیز می‌تواند زمان جالبی برای بازدید از سعدیه باشد.
به طور کلی، پاییز و زمستان شیراز، هرچند هوا سردتر است، اما زیبایی‌های طبیعی و فضای دلنشین خود را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهند.
ساعت کار آرامگاه سعدی شیراز
آرامگاه سعدی در تمام روزهای سال قابل بازدید است، به‌جز ایام شهادت و تعطیلات رسمی که به مناسبت عزاداری‌ها تعطیل می‌شود.
– نیمه اول سال (بهار و تابستان): ساعت کاری آرامگاه سعدی از ۸:۳۰ صبح تا ۱۰:۳۰ شب است.
– نیمه دوم سال (پاییز و زمستان): در این فصول، ساعت کاری آرامگاه از ۸:۳۰ صبح تا ۹ شب می‌باشد.
این ساعت کاری مناسب، فرصت کافی برای بازدید از این مکان تاریخی در هر زمانی از روز را به بازدیدکنندگان می‌دهد.
بهترین راههای دسترسی به آرامگاه سعدی شیراز
برای رسیدن به آرامگاه سعدی در شیراز، می‌توانید از راههای مختلفی استفاده کنید:
- دسترسی با خودروی شخصی:
– اگر با خودروی شخصی به شیراز آمده‌اید، می‌توانید از بلوار بوستان به سمت آرامگاه حرکت کنید.
– در نزدیکی آرامگاه پارکینگ‌های عمومی برای پارک خودرو وجود دارد. در ایام تعطیلات نوروز یا فصل‌های شلوغ، ظرفیت پارکینگ‌ها ممکن است تکمیل شود، در این صورت می‌توانید خودروی خود را در حاشیه بلوار بوستان پارک کرده و کمی پیاده‌روی کنید.
- دسترسی با تاکسی:
– اگر با قطار یا هواپیما به شیراز سفر کرده‌اید، تاکسی‌های خطی بهترین گزینه برای دسترسی سریع به آرامگاه سعدی هستند.
– همچنین، تاکسی‌های اینترنتی (مثل اسنپ و تپسی) در شیراز فعال هستند و شما را از هر نقطه از شهر به آرامگاه سعدی خواهند رساند.
هر دو روش به راحتی شما را به این مکان تاریخی خواهند رساند.
جاهای دیدنی شیراز در اطراف آرامگاه سعدی
آرامگاه سعدی در یکی از محله‌های تاریخی شیراز واقع شده و در اطراف آن مکان‌های دیدنی بسیاری وجود دارد که می‌توانید از آنها بازدید کنید:
- حافظیه
– آرامگاه حافظ، شاعر معروف ایرانی، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز است.
– فاصله این دو آرامگاه (سعدی و حافظ) حدود ۵ دقیقه با خودرو است. برای رسیدن به حافظیه از بلوار بوستان وارد خیابان شیراز شده و پس از طی حدود ۴ کیلومتر وارد بلوار چهل مقام خواهید شد.
- باغ دلگشا
– این باغ تاریخی متعلق به دوران ساسانیان است و فاصله آن تا آرامگاه سعدی تنها چند دقیقه پیاده‌روی دارد.
– باغ دلگشا در دوران‌های صفویه، زندیه و قاجاریه نیز از مهم‌ترین جاذبه‌های شیراز به شمار می‌رفته است. این باغ در آثار بسیاری از جهانگردان اروپایی به عنوان یک اثر باستانی برجسته اشاره شده است.
- قلعه ساسانی فهندژ
– این قلعه باستانی مربوط به دوران هخامنشیان است و در مقابل باغ دلگشا قرار دارد.
– قلعه فهندژ یا پَهن دژ که در دوران هخامنشی به نام تیرازیس معروف بود، در منابع قدیمی به عنوان محل سکونت هنرمندان و سازندگان تخت جمشید معرفی شده است.
این مکان‌ها به راحتی قابل دسترسی از آرامگاه سعدی هستند و به شما این امکان را می‌دهند که در کنار بازدید از سعدیه، از جاذبه‌های دیگر شیراز نیز بهره‌مند شوید.
بهترین هتل‌های اطراف آرامگاه سعدی شیراز
اگر قصد اقامت در نزدیکی آرامگاه سعدی شیراز را دارید، هتل‌های مختلفی با امکانات و دسترسی‌های عالی در این منطقه وجود دارد. در اینجا به چند هتل مناسب اشاره می‌کنیم:
- هتل رویال شیراز
– یک هتل چهارستاره است که فاصله آن از آرامگاه سعدی حدود ۴ کیلومتر است.
– هتل ۶ طبقه با ۴۴ اتاق و سوییت دارد و از امکانات خوبی برای پذیرایی از گردشگران برخوردار است.
- هتل پارک سعدی شیراز
– هتل ۲ طبقه و دارای ۵۳ اتاق است.
– فاصله هتل از آرامگاه سعدی نیز حدود ۴ کیلومتر است.
– هتل دارای پارکینگ با ظرفیت ۷۰ خودرو و خارج از محدوده طرح ترافیک قرار دارد.
- هتل آناهیتا شیراز
– هتل آناهیتا با ۲۲ اتاق پذیرای گردشگرانی است که قصد دارند به مکان‌های دیدنی شیراز نزدیک باشند.
– فاصله این هتل از آرامگاه سعدی ۴ کیلومتر است.
این هتل‌ها از امکانات خوبی برخوردارند و موقعیت مکانی آنها برای دسترسی آسان به آرامگاه سعدی و سایر جاذبه‌های شیراز بسیار مناسب است.
بهترین رستوران‌های شیراز در نزدیکی آرامگاه سعدی
اگر به دنبال تجربه‌ای دل‌چسب از غذاهای ایرانی و بین‌المللی در نزدیکی آرامگاه سعدی هستید، در شیراز گزینه‌های زیادی برای شما وجود دارد. در اینجا به سه مورد از بهترین رستوران‌ها اشاره می‌کنیم:
- رستوران هفت‌خوان
– رستورانی منحصر به فرد با هفت طبقه که هر کدام با دکوراسیون متفاوت به نام‌های شاهنامه‌ای چون فرود، سیندخت، به‌بلیان و غیره شناخته می‌شود.
– این رستوران انواع غذاهای ایرانی و بین‌المللی را سرو می‌کند و تجربه‌ای متفاوت را به شما ارائه می‌دهد.
- رستوران صوفی
– این رستوران با معماری سنتی دوران زندیه و فضایی جذاب، غذاهای محلی شیراز را به شکلی خاص سرو می‌کند.
– رستوران صوفی ظرفیت ۱۵۰ نفر را دارد و از ساعت ۱۱:۳۰ تا ۱۶ و ۱۹ تا ۲۳ خدمات ارائه می‌دهد.
- رستوران عمارت شاپوری
– رستورانی با طراحی سنتی و موسیقی زنده که فضایی دلنشین برای میل کردن غذا فراهم کرده است.
– این رستوران انواع غذاهای ایرانی و سنتی را به صورت خوشمزه و با کیفیت بالا ارائه می‌دهد.
این رستوران‌ها در نزدیکی آرامگاه سعدی قرار دارند و به راحتی می‌توانید پس از بازدید از آرامگاه، به یکی از آنها بروید و از طعم‌های بی‌نظیر لذت ببرید.
