درباره حمام گنجعلی خان کرمان (موزه مردم شناسی)

یکی از بناهای دوره صفویه حمام گنجعلیخان کرمان، که در سال 1347 ه.ش مرمت و بازسازی شده است و امروزه بعنوان موزه مردم شناسی و از مهمترین جاهای دیدنی کرمان است که مورد بازدید عموم قرار میگیرد. اگر تجربه بازدید از حمام و مجموعه گنجعلی خان کرمان داشتید در بخش دیدگاه ها انتهای مقاله با ما و کاربران بانوی کرمانی به اشتراک بگذارید.

تور زیارتی سیاحتی کرمان بازدید از مرقد حاج قاسم سلیمانی (تور کرمانگردی یکروزه، اینجا کلیک کنید).

مجسمه گنجعلی خان کرمان

حمام گنجعلی خان کجاست؟

آدرس: استان کرمان، شهر کرمان، بازار بزرگ کرمان، میدان گنجعلی خان (نمایش مسیر روی نقشه).

معمار حمام گنجعلی خان چه کسی بود

معمار حمام گنجعلیخان، استاد سلطان محمد یزدی بوده است.

معماری حمام گنجعلی  خان کرمان

این حمام به طول 26 متر و عرض 30 متر و حدود  1300 متر مربع زیربنا دارد.

ورودی و سردر حمام یکی از زیباترین بخش‌های حمام است که با آجرهای ساده و نیلی، حاشیه‌ای از سنگ مرمر، نقاشی‌ها و مقرنس‌بندی خودنمایی می‌کنند.

بعد از سردر حمام وارد دالان، رختکن، حوض و خزینه میشویم. تزئینات حمام گنجعلی خان کرمان نقاشی، گچبری، مقرنس، کاشی کاری و خطاطی است.

حمام های سنتی ایران، از بخش های مختلفی که هر بخش متعلق به یک قشر متفاوت از جمله ثروتمندان تا مردم عادی میباشد.

قسمت رختکن یا سربینه با 6 غرفه برای هر قشر جامعه طراحی شده است.

کاشیهای رنگی زیبا در سراسر حمام نمای چشمگیری دارند. سقف رختکن بلند و مقرنس کاری و بر ستون های محکم استوار است.

گوشه هایی از رختکن تو در تو و فضایی برای استراحت، عبادت و گفتگو بوده است.

علاوه بر غرفه ها حوضی در وسط رختکن و نورگیری که در سقف کار شده است وظیفه تامین نور و زیبایی بیشتر حمام را داشته است.

پلان حمام گنجعلی خان

تور کرمان گردی (تورهای اختصاصی کرمان، این کلیک کنید).

فضایی میان گرمخانه و رختکن (سربینه) حمام گنجعلیخان

افراد پس از استحمام در فضای کوچک میانی رختکن و گرمخانه قرار دارد، اندکی استراحت می­کردند تا دمای بدن متعادل شود و به دلیل تغییر ناگهانی به امراض دچار نشود.

سکوهایی که در دوطرف فضای میانی قرار دارد، ظروفی حمام از قبیل تشت، تاس، لنگ، سدر، حنا، سینی­های قدیمی، شانه­ های سنتی، آینه­ های مختلف، سنگ پاهای قدیمی و غیره میباشد.

گلخن یا تون در حمام گنجعلیخان

گرمای آب به وسیله آتشی که زیر تون یا گلخن قرار می دادند تا آب را گرم کند و دود حاصل از آتش به کانال های گربه­ رو به زیر گرمخانه حمام هدایت می شده است و گرمای حمام را تامین می­کرد.

کانال های گربه ­رو وظیفه گرم کردن کف گرمکن را نیز داشته اند و همچنین هوای آلوده و کثیف را از طریقه روزنه ­ها به خارج حمام منتقل می­کردند.

نحوه آبرسانی به حمام گنجعلیخان

قنات نزدیک میدان گنجعلی خان (موزه مردم شناسی کرمان) که هم به آب انبار وصل بود و هم حمام و از طریق لوله­ کشی آب را انتقال می­داده­ است.

زمان بازدید از مجموعه گنجعلیخان کرمان فالوده کرمانی، تهیه سوغات (از جمله قاووت (قوتو)، کماچ سهن و کلمپه) و صنایع دستی کرمان از جمله (پته و مس) نیز فراموش نکنید.

گرمخانه موزه مردم شناسی کرمان

کانال­ کشی آب و فواره ­های حوض از عجایب معماری این حمام میباشد.

سنگ یکپارچه با قطر 10 سانتیمتر در همین قسمت میباشد که به سنگ زمان معروف است.

این سنگ به قدری شفاف و ظریف است که نور را به داخل حمام هدایت می­کرد­، افراد بدین وسیله از سنگ برای موقعیت زمانی استفاده می­کردند.

در قسمت خزینه، سه حوض مستقل که حوض میانی آب را گرم نگه می­داشت و دو حوض دیگر برای نیم­گرم کردن آب به کار می­رفت. و در قسمت گرمخانه (گلخن یا تون) قرار داشتند.

تزیینات سردر حمام گنجعلی خان

نقاشی های قسمت سردر حمام توسط استاد میرزا شکراله کشیده شده است و از الگوی خاصی در نقاشی استفاده نشده است.

برای مثال، نقاشی ها از جدال بهرام گور تا خسرو و شیرین، حیوانات درنده، شاهان در حال شکار، کاروان شتر میباشد.

و در پایین نقاشی ها کتیبه ای به خط نستعلیق و کنده کاری شده است و مصرح آخر آن با رمزگشایی حروف ابجد، سال اتمام بنا را نشان می­دهد:

کسی نداده نشان در جهان چنین حمام (سال ۱۰۲۰ ه. ق).

مقرنس کاری بالای سردر حمام با گل و بوته تزئین و نقاشی شده است و و مربوط به زمان صفویه میباشد.

نقاشی و تزئین های قسمت پائین سردر متعلق به دوره قاجاریه و بر روی تزئینات صفوی انجام شده است.

تور کویر لوت شهداد از کرمان (تور یک روزه کویر، اینجا کلیک کنید).

تزئینات گرمخانه حمام گنجعلیخان

تعدادی قوس کوچک و بزرگ در بالای ستون‌ها به وجود آمده است که کاشی‌کاری شده‌اند. نقوش این کاشی‌ها، گل و بوته و به رنگ‌های سفید، آبی، حنایی، سبز و لاجوردی است؛ اما در جاهای مختلف، تنوع و تفاوت‌هایی وجود دارد که بر زیبایی بنا افزوده است.

نورگیر تالار خصوصی حمام در مرکز سقف گنبدی قرار دارد و کاشی‌کاری‌های زیبایی با کتیبه‌های نستعلیق در آن دیده می‌شود. ۱۴ قوس مشبک لانه زنبوری در این بخش قرار دارد که هر یک از قوس‌ها در میان قاب فیروزه‌ای قرار دارند.

معرفی کامل مجموعه گنجعلی خان کرمان (کلیک کنید). بازدیدها شامل: ضرابخانه گنجعلی خان، مسجد گنجعلی خان، بازار گنجعلی خان کرمان، اینجا کلیک کنید.

تزئینات فضای میانی حمام گنجعلی خان (میان گرمخانه و سربینه)

ازاره دالان‌ها کاشی‌کاری شده‌اند و پنج نوع نقش گلدار مشابه بخش رختکن و گرمخانه و همچنین نقوشی از زنان نوازنده در آن مشاهده می‌شود.

 این زنان در نگارگری ایران برای صحنه بزم شاهان با ترکیب‌های مختلفی به کار می‌رفتند و مدل لباس و کلاه و آرایش صورت و موی آن‌ها، سبک دوره صفوی را نشان می‌دهد.

روی نوارهای باریکی به رنگ حنایی، لاجوردی و یک نوار نسبتا پهن فیروزه‌ای نیز می‌توان شاهد مناظری از طبیعت و صحنه‌های شکار بود.

امیدوارم از این مقاله لذت و بهره کافی را برده باشید، برای راهنمایی های بیشتر در خصوص جاهای دیدنی کرمان و اقامتگاه ها و تورهای گردشگری با پشتیبانی بانوی کرمانی در ارتباط باشید.

چایخانه وکیل در مسیر حمام گنجعلیخان کرمان واقع شده است (رستوران وکیل کرمان، اینجا کلیک کنید).