ارگ بم بزرگترین بنای خشت و گلی جهان

قدمت ارگ بم

تا قبل از وقوع زلزله برخی باستان شناسان قدمت ارگ بم بزرگترین بنای خشت و گلی جهان را به دوره هخامنشی و اشکانی نسبت میدادند؛ بناهای متعددی در ارگ وجود دارد که قدمت آنها به دوره تیموری تا قاجار هم میرسد..

البته زلزله بهاری بود تا قدمت  ارگ را دقیقتر شناسایی کند آثار و شواهدی بدست آمده که نشان میدهد ارگ از زمان مادها بوده است و در یک دوره خاصی ساخته نشده است.

تور بم از کرمان (تور بم کرمان، سفر به بم اینجا کلیک کنید).

مجموعه معروف به ارگ قدیم، در گوشه‌ی شمال شرقی شهر کنونی بم قرار دارد. این بنا در فهرست میراث جهانی یونسکو در سال 1383، با عنوان «بم و فضای فرهنگی آن» به ثبت رسیده است. این ارگ قدیمی، که در مسیر «جاده ابریشم» قرار داشت، قدمتی برابر با سده ۵ پیش از میلاد دارد و تا قرن اخیر نیز مورد استفاده قرار می گرفت.

فیلمی از ارگ بم

ارگ بم کجا قرار دارد؟

ارگ بم در استان کرمان شهر بم خیابان بهمن قرار گرفته است. (مشاهده مسیر روی نقشه).

معماری ارگ بم

معماران ارگ از زمان شروع کار، شکل نهایی کل شهر را پیش بینی کرده بودند.

معماری و امنیت ارگ بم از دوره مادها و پارتیان الگو گرفته است تا هم دسترسی دشمن دشوار کند و هم اشراف بر مناطق اطراف داشته باشند.

معماران برای تهویه هوا و خنک کردن ارگ از سیستم تامین آب و بادگیر استفاده میکردند. جریان باد از سیستم آبرسانی عبور میکرد تا دمای هوای ارگ کاهش یابد.

پلان ارگ بم

دژی مستحکم و وجود برج و بارو و قرارگیری آن روی تپه ای بلند، استقرار مقر حکومتی در بالاترین نقطه ارگ و وجود محله های مسکونی و اتصال آنها به همدیگر جهت برقراری امنیت و مانع از نفوذ دشمن ساخته شده است.

وجود برج و بارو و راههای مخفی و مقر فرماندهان نظامی در قلعه، از امنیت بالای آن حکایت دارد.

بخش های مختلف ارگ

بخش حاکم نشین و عامه نشین ارگ بم بزرگترین بنای خشت و گلی جهان

دو بخشی‌بودن سازه‌های ارگ بم را می‌توان مهم‌ترین ویژگی معماری آن دانست.

بخش علیایی ارگ بم

قسمت های مختلف بخش حکومتی در شمال ارگ از قبیل:

دژ نظامی، خانه حاکم، حمام، سربازخانه، چاه آب، عمارت چهار فصل، اصطبل، برج اصلی، بنای آسیاب بادی، دروازه و برج و بارو تشکیل شده است.

یکی از مرتفع ترین بخش های قلعه عمارت چهار فصل میباشد که حمام در پشت آن قرار دارد.

با توجه به طاق‌بندی‌ها، شکل و فرم قوس‌ها و مصالح عمارت می‌توان نتیجه گرفت که قدمت طبقه پایین بیشتر است. ویژگی‌های این بخش، عناصر معماری ساسانی و اشکانی را در ذهن تداعی می‌کند.

تا حدود ۸۰ سال قبل یعنی در اواسط دوره قاجار، زندگی در این قلعه جریان داشت و از حاکم‌نشین برای ژندارمری و مرکز قشون نظامی استفاده می‌شد.

بخش سفلایی ارگ بم

بخش های مختلف قسمت رعیت نشین از قبیل:

• بنای سردروازه، ورودی اصلی شهر، مسیر ورودی به دژ و بازار.
• مدرسه (خانقاه)، زورخانه، ساباط، میدان تکیه، مسجد جامع، مسجد پیامبر (ص).
• حمام، اصطبل، بنای میراخور و مناطق مسکونی و ساختمان‌های عمومی.
• زورخانه ارگ مشابه ورزشگاه‌های سنتی شامل یک گنبد، چهار ایوان و گود می‌شود. یک کوچه سرپوشیده نیز در این قلعه وجود دارد که به‌عنوان ساباط جهودها معروف است.

اصطبل

این اصطبل که از زیباترین بناهای ارگ به حساب می‌آید، مزین به گچبری‌های دوره مغول و تیموری است. و ظرفیت حدود 200 اسب را داشته است.

خندق

وجود خندقی در اطراف قلعه بم، برای افزایش قدرت دفاعی قلعه و مقابله با دشمنان بوده است که از هوش و ذکاوت معماران ایران باستان حکایت دارد؛ به‌ویژه که آن را در مسیر یک نهر روان حفر کرده بودند.

برج و بارو

روزنه های ذوزنقه ای شکل از ویژگی های شاخص برج های دیدبانی است. که میدان دید نگهبان را گسترش می داد.

حصارها

یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد بنای خشتی بم را می‌توان چهار حصار آن دانست. نخستین حصار که ۱۸ متر ارتفاع دارد، مردم را از هجوم دشمن محافظت می‌کرد و پهنای آن در برخی نقاط از ۶ متر فراتر می‌رفت.

تور ماهان و بم (تورهای یک روزه کرمان، شهداد، راین و ماهان، اینجا کلیک کنید).

خانه های ارگ بم

خانه‌های ارگ بم به سه دسته عادی، نیمه اعیانی و اعیانی تقسیم می‌شوند.

خانه هایی که دو یا سه اتاق داشتند متعلق به افراد فقیر بود.

قشر متوسط جامعه خانه هایی که سه یا چهار اتاق داشتند.

خانواده های اعیانی خانه های آنها اندرونی و بیرونی، چاه آب، اصطبل و حمام خصوصی داشتند.

خانه حاکم شامل دو بخش تابستان نشین و زمستان نشین بوده است.

اکثر خانه های عادی تا نیمه اعیانی به همدیگر متصل بودند.

تور بم کرمان (کلیک کنید).

دروازه‌های ارگ

دروازه ارگ به بازاری به طول ۹۰ متر می‌رسد که هنوز می‌توان آثار دکان‌های آن را مشاهده کرد. در شمال قلعه و در محله کت ‌کرم (خانه‌ کرم)، بقایای دروازه‌ دوم به چشم می‌خورد که ظاهرا پس از ساخت حصار قلعه، مسدود شده است.

بعد از بسته شدن درب ورودی به ارگ امکان ورود هیچ کس نداشت. این دروازه‌ها طوری طراحی شده‌اند که پس از بسته شدنشان موش هم نتواند وارد قلعه شود. یکی از دلایلی که محمد قاجار را پشت در این قلعه معطل کرد، همین سیستم امنیتی قوی بود. دروازه‌هایی در این قلعه شناسایی شده که انتهای اصلی‌ترین آن‌ها به بازاری ۹۰ متری می‌رسد.

 مسجد جامع ارگ بم

تا پیش از روی کار آمدن دوره صفویه، از محل مسجد پیامبر (ص)، مسجد جامع و حسینیه برای عرضه و نشان‌دادن اجناس تجار استفاده می‌شد.

در بخش غربی ارگ بم مسجدی دیگر به غیر از مسجد اصلی ارگ به چشم می‌خورد که مسجد کوچک ارگ بم نامیده می‌شود. در ساخت این مسجد از مصالحی چون آجر، ملات گچ و خاک استفاده کرده‌اند و دو بادگیر آن از فاصله دور دیده می‌شود. ساخت مسجد کوچک ارگ بم را به دوران صفویه نسبت می‌دهند و بانی بنا را شخصی به نام میرزا نعیم می‌دانند. از قسمت‌های این مسجد که در کوچه‌های پشت بازار واقع شده است می‌توان به شبستان و ایوان کم ارتفاع اشاره کرد.

مساجد تاریخی و کهن بسیاری در ایران از دوران مختلف بر جای مانده است که هر کدام ویژگی‌های معماری منحصر به فردی دارند. از اولین مساجد یک ایوانی در ایران از جمله مسجد جامع فهرج، مسجد تاریخانه دامغان، مسجد جامع نائین و چند مسجد دیگر که شهرتی جهانی دارند تا مساجدی چهار ایوانی، نشان‌دهنده هنر دستان توانمند معماران ایرانی است. در سفر از بازارهای سنتی بم دیدن کنید و سوغات هر شهر را چون تحفه‌ای به ارمغان ببرید و با خرید کلمپه و کماج طعم شیرینی‌های محلی را بچشید. یکی از صنایع دستی ارزشمند کرمان، گلیم‌های رنگارنگ و جاجیم‌های زیبایی است که توسط زنان و مردانی پر تلاش بافته می‌شود. در تور کرمان با راهنمایان علاءالدین تراول همراه باشید و جاذبه های هر شهر را با ما ببینید. برای رزرو هتل و بلیط هواپیمای خود از کارشناسان ما مشاوره بگیرید تا اقامتی رویایی در بهترین هتل های کرمان برای شما فراهم شود.

ماجرای لطفعلی خان زند و آقامحمدخان قاجار

زمان حمله آقامحمدخان قاجار به کرمان، لطفعلیخان چاره جز فرار از کرمان بسوی بم نداشت. او به همراه سه نفر فرار کرد و به حاکم بم پناه آورده بود.

حاکم بم گمان میکرد برادرش به دست آقا محمد خان قاجار اسیر شده است و در ازای آزادی برادرش، گزارش پناه آوردن لطفعلیخان به ارگ بم را داد.

لطفعلیخان از فرط خستگی در تالار ارگ بم به خواب می‌رود که ناگهان با شیهه اسبی بیدار می‌شود و خود را در محاصره آقامحمدخان می‌بیند. باز هم به راحتی تسلیم نشد تعداد زیادی سرباز می کشد و در نهایت سربازان او را از پای در آوردند.

جاهای دیدنی کرمان در مسیر رسیدن به بم

باغ فتح آباد، باغ شاهزاده، گنبد جبلیه، کلوت های شهداد، دره راگه و خانه های صخره ای میمند.

در سفر به کرمان علاوه بر ارگ بم، پیشنهاد میشود به شهداد هم سفر کنید و از جاذبه های گردشگری کویر لوت دیدن کنید (مشاهده مسیر فاصله شهداد تا بم)

جاهای دیدنی بم 

کارگاه حناسایی، نخلستان های بم، قنوات ثبت جهانی در بم و دپوی آوارهای بم(مکانی برای عکاسی از بزرگترین باغ شهر جهانی در بم).