پته صنایع دستی کرمان
پته چیست؟ (مهم ترین صنایع دستی کرمان چیست؟)
پته دوزی یکی از زیباترین و قدیمی ترین سوزن دوزیهای سنتی ایران، پته صنایع دستی کرمان است که در تاریخ گذشته فرهنگی کرمان ریشه عمیقی دارد.
یکی از انواع سوزن دوزی و رودوزی های ایرانی پته است که از با استفاده از نخ و عریض یا شال بکار گرفته میشود.
نوع دوخت تمام سطح پارچه بخیه دوزی با نخ های رنگی پوشیده میشود. اکثریت هنرمندان زنان و دختران خانه دار هستند و نقوشی که بر روی پارچه پشمی بنام «عریض» حک میکنند کاملا ذهنی و هر آنچه از اندیشه آنها گذر میکنند.
اطلاعات در مورد سایر صنایع دستی مس کرمان، مشهورترین صنایع دستی کرمان در ایران به شمار میرود. (اینجا کلیک کنید).
عریض یا شال در هنر پته دوزی
فیلم پته صنایع دستی کرمان توسط بانوی هنرمند کرمانی (خانم فرحناز هاشمی نژاد)
پارچه ای که از آن در تولید پته استفاده میشود، عریض یا شال نامیده میشود.
جنس این پارچه از پشم گوسفند یا موی بز است. و نخ هایی که برای دوخت پته استفاده میشود از جنس پشم گوسفند هستند و ریس نامیده میشوند.
هنر پته دوزی ریشه در تاریخ و فرهنگ مردم کرمان دارد و اکنون در شهرهای کرمان، سیرجان ورفسنجان رواج بیشتری دارد. پته دوزی مثل سایر هنرهای صنایع دستی سابقه ای مشخص در تولید ندارد و هر یک از دست اندرکاران پیدایش این هنر را به یکی از افسانه های بومی مرتبط می دانند.
قدیمی ترین پته روپوش مقبره ی شاه نعمت الله ولی در ماهان کرمان است.
پته دوزی از صنایع دستی کدام شهر است؟
یکی از مشهورترین صنایع دستی کرمان پته میباشد. و متعلق به استان کرمان است، (پته کرمانی)
کاربرد پارچه «عریض» در پته دوزی
در گذشته برای دوخت دامن، پالتو و کت از پارچه «عریض» استفاده میکردند. و توسط دستگاه های بافندگی چوبی تولید میشده است.
امروزه دستگاه های «تک فاز» برقی جانشین دستگاه های چوبی شده است. و اکثر «پته»های استان کرمان را پارچه های کارخانه ای تشکیل میدهند.
رئیس چیست و کاربرد آن در دوخت پته
رئیس نوعی نخ پشمی دست ریس یا ریس شده بوسیله ماشین تولید میشود و میزان مصرف آن بستگی به نوع نقش، ضخامت یا نازکی نخ مورد مصرف متفاوت میباشد. بطور میانگین رودوزی هر متر پته حدود 375 تا 400 گرم نخ احتیاج دارد.
رنگ های عنابی، مشکی، سبز روشن، سبز تیره، زرد، نارنجی، قرمز، آبی تیره، سبز ماشی، لاکی و … از انواع رنگ های رئیس میباشد.
در سفر به کرمان و تور کرمان گردی حتما از راسته بازار سنتی کرمان دیدن کنید. و برای تهیه انواع سوغات کرمان از جمله پته ی کرمان میتوانید اقدام کنید.
مراحل و انواع دوخت در پته دوزی کرمان
دوخت پته به اندازه ای ظرافت دارد که با سوزن دوزی های ظریف دوخته و پوشانده میشود.
برای پارچه های قرمز، خط دوزی مشکی، پارچه سفید خط دوزی نارنجی و پارچه های مشکی و سبز خط دوزی رنگ زرد استفاده میشود.
دوخت پتک، بخیه، خط دوزی، متن، برگ دوزی، گلدوزی از انواع دوخت در پته دوزی کرمان محسوب میشوند.
1. رودوزی در دوخت پته دوزی کرمان
در این مرحله از دوخت پته، هنرمندان تمام شاخه هایی که در طراحی آمده است را می دوزند. یعنی باید تمامی فواصل خالی بین پتک ها پر شود. پر کردن فواصل پتک ها باید به شیوه بخیه زدن باشد و نوع بخیه ها هم البته بلند و به شکل بست انتخاب شوند. مهمترین و اصلی ترین نوع پتک دوزی بخیه رومانی است . البته شیوه های دیگری هم در بخیه زدن وجود دارد که کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.
2. پتک دوزی در دوخت پته دوزی کرمان
دو نوع دوخت برای پتک دوزی وجود دارد، پتک مربع و مورب که هر کدام برای دوخت خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. پتک مورب برای دوختن متن و زمینه پته و پتک مربع برای حاشیه ها دوخته می شود.
پتک مربع، ابتدا سوزن مخصوص پته را از یک گوشه مربع خارج و بعد با همان سوزن یک زاویه نود درجه دوخته می شود. در مرحله بعد با بکار بردن بخیه رومانی زاویه دوخت تثبیت خواهد شد. این کار را برای زاویه روبروی مربع مورد نظر هم تکرار می کنند تا مربع کامل شود.
3. برگ دوزی در دوخت پته دوزی کرمان
برگ دوزی، آخرین نوع دوخت در سلسله برگ دوزی است. بخیه هایی که به شکل مورب یا شویدی دوخته می شود، برگ دوزی می گویند.
همه مراحل دوخت در پته دوزی باید به صورت کامل و در نهایت ظرافت دوخته شود. هر مرحله بصورت کامل اجرا نشود به طرح کلی ایراد وارد می شود. و کمترین زیبایی را دارد. ترکیب رنگ ها و ظرافت طرح و اصالت در پایان وجهه ای شگفت انگیز ایجاد می شود.
طرح های پته (صنایع دستی کرمان)
اکثریت طراحان از طرح بته جقه استفاده میکنند. طرح مورد نظر را به عریض می چسبانند و بعد با پودر گچ، خاک ذغال یا کاربن طرح را بر روی پارچه انتقال می دهند.
مرحله آب دوزی در تهیه پته چیست ؟
بعد از اینکه دوخت پته تمام شد، پته ها را به خشکشویی دهید تا شسته و اتوکشی مخصوص انجام شود، و آماده عرضه به علاقمندان می باشد.
کاربرد پته در منازل
پته در انواع مختلف سجاده، کوسن، رومیزی، روتختی، بقچه و جاقرآن پته دوزی شده در منازل استفاده میشود.
و تلفیق دکوراسیون مدرن و سنتی نام و یاد هنر ایرانی و کرمانی را زنده نگاه میدارد.
اهمیت رنگ نخ و پارچه برای دوخت پته صنایع دستی کرمان
انتخاب رنگ پارچه و نخ پته از مهم ترین فاکتورهای موثر در زیبا جلوه نمودن هنرهای دستی و تجسمی است. رنگ شناسی دنیای عظیمی داشته و توجه به آن در پته دوزی حائز اهمیت است.
استفاده از رنگ های تیره جلوه ای چند برابری به پته عرضه میکند. و رنگ های روشن مانند نارنجی، زرد، سبز و قرمز در این هنر با ترکیب رنگها تیره هنری باشکوه خلق می نماید.
تورهای گروهی کرمان گردی (اینجا کلیک کنید).
وسایل مورد نیاز دوخت پته
بطور کلی وسایل مورد نیاز در دوخت پته به سه دسته تقسیم میشود:
ابتدا جنس و نوع پارچه ای که قرار است بر روی آن پته دوزی شود.
دوم نخ و الیاف پته که با به کارگیری آن نقش مورد نظر بر روی پارچه دوخته میشود.
انتخاب رنگها و نوع دوخت تاثیر بسزایی در زیبایی پته دارد.
سوم سوزنی که مخصوص دوخت پته است بنام «شارپ» و در انواع مختلفی عرضه میشود.
سایر وسایل مورد نیاز پته دوزی
کاربن یا شابلن:
در قدیم برای انتقال طرح از کاغذ به روی پارچه (شال یا عریض) از پودر گچ یا خاک ذغال استفاده می کردند در حال حاضر یکی از وسایل مورد نیاز پته دوزی کاربن و شابلن است.
انگشتانه:
انگشتانه نیز از وسایل لازم در پته دوزی است که در هنگام دوخت استفاده می شود و از انگشتانی که درگیر در پته دوزی هستند حفاظت می کند..
ضرب المثل پته روی آب انداختن
آبروی کسی که در خطر است و سعی در پنهان کردن اشتباه خود دارد و کنایه از برملا کردن اسرار آن شخص و منجر به آبروریزی آن شخص میشود.
دیگر صنایع دستی شاخص کرمان:
مس، فیروزه کوب(فیروزه نماد شهرستان شهربابک)، قالی کرمونی.
با جاذبه های گردشگری کرمان آشنا شوید:
آستانه شاه نعمت الله ولی ماهان، کویر لوت (کلوتهای شهداد)، ارگ بم و دیدنی های شهر بم، روستای صخره ای میمند، دره راگه رفسنجان
