میدان نقش‌جهان یا میدان امام اصفهان، یکی از برجسته‌ترین جاذبه‌های گردشگری و میدان اصلی شهر اصفهان است. این میدان تاریخی میزبان آثار باستانی متعددی است که اهمیت زیادی دارند.
میدان نقش‌جهان اصفهان در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شده است و به همین دلیل، شهرت و جایگاه بین‌المللی دارد. این میدان به عنوان گنجینه شهر اصفهان، هر ساله پذیرای شمار زیادی گردشگران از سراسر جهان است با بانوی کرمانی همراه شوید.
نقش‌جهان یکی از زیباترین جاهای دیدنی استان اصفهان است. اگر به این شهر سفر کردید، می‌توانید زمان زیادی را در این میدان به گشت‌وگذار و لذت بردن از زیبایی‌های آن بگذرانید.
معرفی میدان نقش‌جهان اصفهان
میدان نقش‌جهان، که در بخش شمالی شهر اصفهان واقع شده، یکی از پربازدیدترین جاذبه‌های گردشگری ایران است. پیش از سال ۱۳۵۷، به این میدان “میدان شاه” می‌گفتند و پس از انقلاب اسلامی به طور رسمی “میدان امام اصفهان” نیز نامیده شد. نقش‌جهان در طول تاریخ با نام‌های دیگری مانند میدان اصلی، میدان بزرگ، میدان قصر، میدان سلطنتی و میدان نو نیز شناخته شده است.
این میدان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت و در سال ۱۳۵۸ در لیست میراث جهانی یونسکو جای گرفت. قبل از دوران صفویه، باغی زیبا به نام “نقش‌جهان” در این محل وجود داشت. این نام برگرفته از شهری در کشور آذربایجان بود که اکنون به “نخجوان” تغییر نام یافته است.
میدان نقش‌جهان با ابعاد بیش از ۵۶۰ متر طول و ۱۶۰ متر عرض، محیطی بی‌نظیر دارد. اطراف این میدان با ۲۰۰ حجره دوطبقه احاطه شده و در دل آن، آثار تاریخی ارزشمندی جای گرفته‌اند. در گذشته، برای محافظت از میدان و آثار اطراف، طاق‌هایی در آن ساخته شده بود که به حجره‌های کنونی تبدیل شده‌اند.
آشنایی با طبیعت گردی کرمان، کلیک کنید.
تاریخچه میدان نقش‌جهان اصفهان
در منطقه‌ی میدان نقش‌جهان، پیش از ساخت بنای فعلی، باغ بزرگی وجود داشت که به‌ویژه در مرکز آن، مکانی به نام “کوشک” قرار داشت و شامل بناهای نظامی مربوط به دوره‌های آق‌قویونلوها و تیموریان بود. پس از از بین رفتن این باغ، منطقه‌ی “کوشک” به بخش غربی میدان منتقل شد و در حال حاضر عمارت عالی‌قاپو در آن واقع است. در دوران سلجوقیان نیز جشن‌ها و مراسم مهمی در این میدان برگزار می‌شد.
با انتخاب اصفهان به عنوان پایتخت ایران در دوران صفویه، میدان نقش‌جهان به اوج شکوه خود رسید. بنای اولیه‌ی این میدان در حاشیه زاینده‌رود، به دستور شاه عباس صفوی و با طراحی و اجرای معماران برجسته‌ای همچون شیخ بهایی، استاد علی‌اکبر اصفهانی و استاد محمدرضا اصفهانی ساخته شد. ساخت پایه‌های اولیه‌ی این میدان از سال ۱۰۱۱ قمری آغاز و تا سال ۱۰۲۵ قمری به همراه سایر بناهای اطراف آن به پایان رسید. تزئینات و کاشی‌کاری‌های مساجد و دیگر ساختمان‌های میدان نیز از سال ۱۰۲۵ قمری شروع و تا دوران حکومت جانشین دوم شاه عباس ادامه یافت.
نقشه‌ی میدان نقش‌جهان از میدان عتیق، یکی از قدیمی‌ترین میدان‌های اصفهان، الگو گرفته شده و با میدان‌های شاه قزوین، امیر چخماق یزد و صاحب‌آباد قزوین شباهت‌های زیادی دارد.
با افول دوران صفویه و همزمان با خشک شدن جوی‌های اطراف میدان، این مکان از رونق افتاد. حمله‌ی اشرف افغان و بی‌توجهی‌های شاهان قاجار آسیب‌های بیشتری به میدان وارد کرد و بسیاری از بناهای تاریخی از جمله عمارت نقارخانه از بین رفتند. در دوره‌ی پهلوی، بازسازی‌هایی صورت گرفت که موجب بازگشت دوباره‌ی رونق به اصفهان شد.
جاهای دیدنی میدان نقش‌جهان اصفهان
میدان نقش‌جهان، با وسعتی بی‌نظیر، مقصدی ایده‌آل برای گردشگران است و ساعت‌ها بازدید از آن می‌تواند لذت‌بخش باشد. هر قسمت از این میدان به عنوان یک بنای تاریخی و فرهنگی جلوه‌گر می‌شود و در هر ساعت از شبانه‌روز زیبایی خاصی دارد.
- آثار تاریخی میدان:
آثار تاریخی به جای مانده در میدان نقش‌جهان همچنان زیبایی خود را حفظ کرده‌اند. حجره‌های تاریخی که اطراف میدان را احاطه کرده‌اند، علاوه بر اینکه مراکز خرید مهمی برای سوغاتی‌های اصفهان هستند، به عنوان آثار باستانی نیز شناخته می‌شوند. این حجره‌ها انواع سوغات از جمله خوراکی‌های محلی، صنایع دستی، ظروف مسی و فرش‌های اصیل اصفهانی را عرضه می‌کنند. همچنین، بازار بزرگ اصفهان که در مجاورت این میدان واقع شده، برای خرید سوغات بسیار مناسب است.
- موزه بزرگ اسلامی:
در طبقه‌ی بالای میدان نقش‌جهان، موزه‌ی بزرگی در حال ساخت است که به نمایش فرهنگ و هنر اسلامی اختصاص دارد. این موزه به‌محض تکمیل، نقشی کلیدی در معرفی فرهنگ اسلامی و ایرانی خواهد داشت و به یکی از مراکز مهم گردشگری فرهنگی در اصفهان تبدیل می‌شود.
جمع‌بندی:
میدان نقش‌جهان نه تنها مقصدی برای بازدید بناهای تاریخی زیباست، بلکه جایی برای خرید، آشنایی با فرهنگ، و تجربه‌ای دلپذیر از تاریخ و هنر ایرانی است. این میدان یک گنجینه‌ی ارزشمند در دل شهر اصفهان است که بازدید از آن، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای هر گردشگر به‌همراه خواهد داشت.
بناهای اطراف میدان نقش‌جهان
- مسجد جامع عباسی (مسجد شاه):
این مسجد از مهم‌ترین آثار تاریخی میدان نقش‌جهان به‌شمار می‌آید و در ضلع جنوبی میدان قرار دارد. ساخت این مسجد در سال ۱۰۲۰ هجری قمری انجام شده و برای برگزاری اجتماعات و مراسم‌های سنتی استفاده می‌شده است. کتیبه‌ای به خط ثلث که توسط شاه‌عباس اول سفارش شده و کتیبه‌ای دیگر که نام معماران مسجد، استاد محمدرضا امامی و دیگر هنرمندان را نشان می‌دهد، بر سر در این بنا قرار دارند. گنبد و مناره‌های این مسجد با کاشی‌کاری‌های اسلامی و بازتاب صدای ویژه‌ای که در زیر گنبد وجود دارد، شاهکاری از هنر ایرانی به‌شمار می‌روند. مسجد جامع عباسی همچنین با نام‌های مسجد کبیر عباسی، مسجد سلطانی و مسجد شاه نیز شناخته می‌شود.
- مسجد شیخ لطف‌الله:
این مسجد که گنبد زیبای آن در ضلع شرقی میدان نقش‌جهان قرار گرفته، فاقد مناره است و به همین دلیل توجه هر بازدیدکننده‌ای را جلب می‌کند. این مسجد به دستور شاه عباس اول و به‌عنوان مکانی اختصاصی ساخته شده و ساخت آن ۱۷ سال طول کشیده است. گنبد مسجد ۳۲ متر ارتفاع دارد و کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر آن، شاهکاری از هنر استاد محمدرضا اصفهانی، معمار مشهور دوران صفوی است. بازدید از این مسجد همه‌روزه ممکن است و مسجد شیخ لطف‌الله همچنان از اهمیت مذهبی و هنری بالایی برخوردار است.
- عمارت عالی‌قاپو:
این عمارت تاریخی که در ضلع غربی میدان نقش‌جهان قرار دارد، در گذشته به‌عنوان مرکز حکومتی مهمی استفاده می‌شده و زیربنای آن ۱۸۰۰ مترمربع است. کاخ عالی‌قاپو دارای ۶ طبقه و ۵۳ اتاق است که برای استراحت، پذیرایی از مهمانان و برگزاری جلسات استفاده می‌شده است. تزئینات و نقاشی‌های دیواری این عمارت از زیبایی خاصی برخوردارند و توجه بسیاری از گردشگران را جلب می‌کنند. به این ساختمان، عمارت دولتخانه نیز گفته می‌شود و بازدید از آن تجربه‌ای فراموش‌نشدنی را برای علاقه‌مندان به تاریخ و معماری به‌همراه خواهد داشت.
معمار میدان نقش جهان کیست؟
شاه عباس صفوی معماران ماهری همچون استاد محمدرضا و علی اکبر اصفهانی به کار گرفت و شهر اصفهان را به سمت جنوب در حاشیه زاینده رود گسترش داد. میدان نقش جهان اصفهان نمونه بارز و برجسته ای همچون میدان عتیق اصفهان، میدان امیر چخماق یزد، میدان شاه قزوین و میان صاحب آباد قزوین نام برد.
آثار هنری برجسته ای در بناهای میدان کار شده است که می توان به کتیبه علیرضا عباسی اشاره کرد کتیبه ای با خط ثلث در تعریف و تمجید شاه عباس اول بر سر در مسجد شاه (مسجد امام) نوشته شده است.
بر سردر مسجد جامع نیز کتیبه ای منقش به خط محمد رضا امامی که نام معماران برجسته این اثر ارزشمند در آن دیده می شود. (اصفهان تورز).
سایر بناهای تاریخی اطراف میدان نقش‌جهان
- سردر قیصریه:
این بنای تاریخی در شمال میدان نقش‌جهان واقع شده و به‌عنوان ورودی بازار بزرگ اصفهان شناخته می‌شود. قیصریه یکی از مراکز اقتصادی مهم اصفهان است و در زمان صفویه، طبقه سوم آن به نقارخانه اختصاص داشت که صدای موسیقی از آن به گوش می‌رسید. این بخش متأسفانه در دوره قاجاریه تخریب شد و از بین رفت.
- بازار قیصریه:
بازار اصفهان از بزرگترین و زیباترین بازارهای ایران است که ساخت آن در دوره صفویه آغاز و در دوره قاجاریه تکمیل شد. این بازار دارای راسته‌های اصلی و فرعی متعددی است که زندگی و کسب‌وکار در آن جریان دارد. در این بازار، علاوه بر جلوه‌های معماری و تاریخی، محصولات محلی مانند صنایع دستی، خوراکی‌های متنوع، ظروف مسی و فرش‌های زیبا عرضه می‌شود. بعد از گشت‌وگذار، می‌توانید از غذاهای محلی نظیر فرنی اصفهانی و ترکیب دوغ و باقلوا لذت ببرید.
- فعالیت‌های گردشگری میدان نقش‌جهان:
میدان نقش‌جهان، علاوه بر مکان‌های تاریخی، امکان تفریحاتی همچون کالسکه‌سواری به دور میدان را نیز فراهم می‌کند که لحظات خوشی را برای گردشگران رقم می‌زند. همچنین، میدان با مناظر زیبا و معماری خاص خود، فرصتی عالی برای عکاسی فراهم می‌آورد.
- آثار تاریخی باقی‌مانده:
نقاشی‌های رضا عباسی، ساعت قلعه پرتغالی‌های هرمز و ناقوس دیر هرمز از جمله آثار تاریخی هستند که در میدان نقش‌جهان قرار دارند. برخی آثار همچون ۱۱۰ عرابه توپ اسپانیایی، میله قپق ۴۰ متری، ساعت اروپایی و سرستون‌های مرمرین نیز در این میدان قرار داشتند که امروزه از بین رفته‌اند.
تفریحات میدان نقش‌جهان
میدان نقش‌جهان، به‌عنوان بزرگترین مرکز اقتصادی، فرهنگی، و تفریحی اصفهان، فضایی دلپذیر و پرجنب‌وجوش را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌آورد. در ادامه به برخی از تفریحات و جاذبه‌های این منطقه اشاره می‌کنیم:
- برگزاری جشن‌ها و آیین‌های سنتی:
میدان نقش‌جهان از گذشته تاکنون، میزبان برگزاری جشن‌ها، اعیاد و ورزش‌های سنتی، همچون ورزش سلطنتی چوگان بوده است. دو دروازه سنگی چوگان که از قدیم در میدان وجود داشته‌اند، همچنان پابرجا هستند و جلوه تاریخی ویژه‌ای به میدان می‌بخشند.
- جمعه‌بازار:
در این میدان جمعه‌بازار هفتگی برگزار می‌شود که به‌عنوان بازاری متنوع و پر از کالاهای رنگارنگ، مقصدی جذاب برای خرید است. از صنایع دستی و سوغات تا خوراکی‌های محلی را می‌توانید در این بازار پیدا کنید.
- درشکه‌سواری در میدان:
یکی از تفریحات لذت‌بخش میدان، سوارشدن بر درشکه‌ها و گردش در اطراف میدان است که تجربه‌ای نوستالژیک و آرامش‌بخش برای گردشگران ایجاد می‌کند.
- باغچه‌ها و آب‌نماهای زیبا:
باغچه‌های گل‌کاری شده با حوض‌های فیروزه‌ای و فواره‌های بلند در مرکز میدان، فضایی سرسبز و دلنشین را فراهم کرده‌اند. این محوطه زیبا، با صدای آب و گل‌آرایی‌های رنگارنگ، حس آرامش را به بازدیدکنندگان القا می‌کند.
- نیمکت‌ها و فضای استراحت:
در اطراف میدان، نیمکت‌های زیادی قرار گرفته‌اند که گردشگران می‌توانند از آن‌ها برای استراحت و تماشای منظره‌های زیبا استفاده کنند.
- کافه‌ها و رستوران‌های سنتی:
در میدان نقش‌جهان، کافه‌ها و رستوران‌های متعددی وجود دارد که انواع غذاهای محلی و خوراکی‌های خوشمزه اصفهان مانند پشمک، دوغ، فرنی، بریانی، خورشت ماست، گوشفیل، باقلوا، سوهان و گز را به بازدیدکنندگان عرضه می‌کنند. لذت چشیدن این خوراکی‌ها تجربه بی‌نظیری را برای گردشگران فراهم می‌آورد.
میدان نقش‌جهان، با فضای خاص خود، فرصتی عالی برای سپری کردن اوقاتی لذت‌بخش و ثبت لحظات به‌یادماندنی فراهم می‌کند.
میدان نقش جهان کجاست و چگونه می‌توان به آن دسترسی داشت؟
میدان نقش جهان در شمال شهر اصفهان، یکی از بزرگترین میدان‌های تاریخی جهان و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری ایران است. دسترسی به این میدان از سه محور اصلی امکان‌پذیر است:
– محور شمالی–جنوبی: که مسجد امام را به دروازه قیصریه متصل می‌کند.
– محور شرقی–غربی اول: که از عمارت عالی قاپو تا مسجد امام ادامه دارد.
– محور شرقی–غربی دوم: که از کاخ چهلستون شروع شده و تا ساختمان‌های نزدیک زاینده‌رود امتداد می‌یابد.
این میدان از سمت غرب به خیابان سپه متصل است و از سمت شرق نیز به خیابان حافظ دسترسی دارد. خیابان سپه یکی از خیابان‌های اصلی و پرتردد اصفهان است که به زاینده‌رود عمود می‌شود و در نزدیکی آن پارکینگ‌های مختلفی وجود دارد که برای پارک خودرو مناسب هستند.
همچنین خیابان استانداری و کوچه پشت مطبخ که به‌صورت موازی با میدان نقش جهان قرار گرفته‌اند، مسیرهای پیاده‌روی مناسبی را به این میدان فراهم می‌کنند.
اگر از بخش شمال شرقی به میدان نقش جهان نزدیک می‌شوید، میدان عتیق یا امام علی (ع) در فاصله حدود دو و نیم کیلومتری آن قرار دارد و با توجه به موقعیت نزدیک به مرکز شهر، دسترسی به این میدان از تمامی نقاط اصلی اصفهان به‌راحتی ممکن است (مشاهده روی نقشه).
جاذبه‌های نزدیک به میدان نقش جهان
میدان نقش جهان با موقعیت مرکزی خود در اصفهان، دسترسی آسانی به بسیاری از جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی شهر فراهم می‌کند:
– خانه مشروطه: در فاصله ۹۵۰ متری از میدان نقش جهان واقع شده و از جاذبه‌های مهم دوره مشروطه به‌شمار می‌آید.
– سی‌وسه پل: پل تاریخی سی‌وسه پل با فاصله ۲.۶ کیلومتری از میدان، از معروف‌ترین پل‌های زاینده‌رود است.
– انگورستان ملک‌التجار: این بنای زیبا در ۱.۳ کیلومتری میدان قرار دارد.
– کاخ هشت بهشت: کاخی زیبا و شگفت‌انگیز از دوره صفویه، که در فاصله ۱.۹ کیلومتری میدان نقش جهان واقع شده است.
هتل‌های نزدیک به میدان نقش جهان
– هتل ستاره: در ۶۰۰ متری میدان قرار دارد و یکی از هتل‌های مناسب برای اقامت نزدیک به این جاذبه است.
– هتل هشت بهشت: در ۶۰۰ متری میدان، از دیگر گزینه‌های محبوب اقامتی محسوب می‌شود.
– هتل عباسی: با فاصله ۱.۳ کیلومتر از میدان، یکی از مشهورترین و قدیمی‌ترین هتل‌های اصفهان است.
– هتل صفایی: در ۱.۷ کیلومتری میدان نقش جهان واقع شده و امکانات مناسبی را ارائه می‌دهد.
سخن پایانی
اصفهان، با پیشینه‌ای کهن و فرهنگی اصیل، به‌عنوان پایتخت فرهنگی ایران شناخته می‌شود. این شهر با آثار تاریخی و فرهنگی متعدد مانند میدان نقش جهان، کاخ چهلستون، منارجنبان، کلیسای وانک، پل خواجو و سی‌وسه پل، هر ساله میزبان تعداد زیادی از گردشگران داخلی و خارجی است.
